Aanbevelingen peer review Algemene Rekenkamer dragen bij aan strategie 2021-2025 en overleg met parlement
De rekenkamers van Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Canada hebben op uitnodiging van de Algemene Rekenkamer de onderwerpselectie, kwaliteit van onderzoeksmethoden en publicaties getoetst. De internationale ‘peers’ geven aan dat de Algemene Rekenkamer - gericht op het presteren en functioneren van de rijksoverheid – beschikt over het mandaat, de mensen en de cultuur voor hoogstaande publieke controle. Zij doen daarbij aanbevelingen voor verbeteringen. Vanwege de aanbeveling de onafhankelijke positie van de Rekenkamer in de financiële controle te verankeren is ook aanpassing van wet- en regelgeving nodig.
Het college van de Algemene Rekenkamer heeft besloten de aanbevelingen waar mogelijk snel om te zetten in werkafspraken. Uitgangspunt voor de Rekenkamer is waar mogelijk te voldoen aan de internationale kwaliteitsstandaarden voor rekenkamers (ISSAIs). In reactie op het reviewrapport schrijft het college: ‘We zijn blij met de hoofdconclusie dat bij de Algemene Rekenkamer – mede dankzij een breed mandaat, zeer bekwame medewerkers, een goed functionerende organisatie en een cultuur van innovatie - de basiselementen aanwezig zijn voor audits van hoge kwaliteit. Het rapport biedt ons waardevolle observaties en bevindingen, die ons helpen ons werk te verbeteren.’
Werkwijze en producten getoetst
De 3 rekenkamers hebben tussen oktober 2019 en najaar 2020 de werkwijzen en producten van de Algemene Rekenkamer getoetst aan internationale maatstaven. De focus heeft gelegen op hoe de selectie van onderzoeksobjecten tot stand komt en wat de kwaliteit is van de financiële controle en de doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoeken. De reviewers hebben interne documenten bestudeerd, tientallen betrokkenen van binnen en buiten de Rekenkamer gesproken en 9 door hen geselecteerde onderzoeksrapporten beoordeeld. Het reviewrapport is op 25 januari 2021 door de Algemene Rekenkamer publiek gemaakt. In een begeleidende brief aan de Tweede Kamer wordt gewezen op het Nederlandse bestel voor controle op de financiële verantwoordingsinformatie van het Rijk dat anders is ingericht dan in andere landen. De Auditdienst Rijk (ADR) voert binnen de ministeries controles uit, terwijl de Algemene Rekenkamer als externe controleur de kwaliteit van dat werk beoordeelt en aanvullende eigen onderzoeken doet.
Dilemma door aanbeveling
De internationale reviewers bevelen meer financiële controlewerkzaamheden en risicoanalyses door de Algemene Rekenkamer aan, gezien haar onafhankelijke positie. De Rekenkamer heeft de exclusieve wettelijke taak het parlement onder meer een oordeel te geven over de jaarverslagen van ministers en de rijksrekening voor de verlening van decharge. Deze aanbeveling levert een dilemma op dat aandacht vraagt van het parlement. Het controlebestel zou er minder doelmatig door worden en zou tot een substantiële verschuiving in de werkzaamheden van de Algemene Rekenkamer leiden. Dan blijft minder capaciteit over voor onderzoeken naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het rijksbeleid.
In de brief aan de Tweede Kamer stelt de Algemene Rekenkamer een modernere inrichting voor van de financiële controle (financial audit). Dat betekent dat waar de ADR op controleert meer onderhevig wordt aan sturing van de Rekenkamer, volgens de Grondwet de externe controleur van het Rijk. Daarnaast gaat de Algemene Rekenkamer meer risicoanalyses en controlewerkzaamheden uitvoeren om de onafhankelijke oordeelsvorming te onderbouwen.
Versterken positie krijgt aandacht in vernieuwde strategie
Overigens loven de reviewers de kwaliteit van de onderzoekers en data-analyses, de onpartijdige toonzetting en het gebruik van grafische illustraties in Rekenkamerrapporten. Innovatieve onderzoeksmethoden worden positief beoordeeld.
Veel aanbevelingen van de reviewers zijn gericht op verdere versterking van de onderzoeken en positie van de Rekenkamer. Enkele daarvan heeft de Algemene Rekenkamer direct betrokken in de nieuwe strategie voor de jaren 2021-2015, Vertrouwen in verantwoording getiteld. Die is gelijktijdig met het reviewrapport openbaar gemaakt.