Dienstverlening UWV grotendeels op peil in coronacrisis
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft in 2020 diverse maatregelen genomen om de coronacrisis te bestrijden. Dit gebeurde veelal samen met uitvoeringsorganisatie UWV en de gemeenten. Ondanks dat zij honderdduizenden aanvragen hebben moeten verwerken, heeft UWV de dienstverlening voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten grotendeels op peil gehouden.
Risico’s op misbruik of (onbewust) oneigenlijk gebruik van crisismaatregelen voor bedrijven als NOW (€ 13,2 miljard) en Tozo (€ 3,2 miljard) heeft de minister beperkt kunnen afdekken. Gegeven de omstandigheden is dit hogere risico acceptabel, omdat snelle uitbetaling van tegemoetkomingen aan veel bedrijven noodzakelijk was om soelaas te bieden na omzetverliezen die ontstonden door de coronapandemie en door de overheid getroffen lockdown-maatregelen. Dit stelt de Algemene Rekenkamer vast in het verantwoordingsonderzoek over 2020.
De minister van SZW heeft € 59,9 miljard uitgegeven in 2020, ruim 50 % méér dan in 2019. De noodmaatregelen NOW en TOZO en andere bijdragen vanwege de coronacrisis waren goed voor 28 % van de totale uitgaven van de minister.
De minister van SZW verwacht € 180 miljoen te kunnen terugvorderen van ouders die te veel kinderopvangtoeslag zouden hebben gekregen. De Algemene Rekenkamer acht de rechtmatigheid hiervan onzeker nu het alles-of-nietsbeleid bij terugvorderingen van deze toeslagen is losgelaten als gevolg van de veranderde interpretatie door de Raad van State in oktober 2019.
Meer arbeidsbeperkten onzeker over uitkering
De re-integratie van gedeeltelijk arbeidsgeschikten heeft zich in 2020 gunstiger ontwikkeld dan op grond van het aantal vacatures was te verwachten. Uitvoeringsorgaan UWV beoordeelt en begeleidt arbeidsongeschikten, en heeft de dienstverlening aan mensen die door ziekte maar deels beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en daarom een WGA-uitkering krijgen, in 2020 grotendeels op peil kunnen houden. Eind 2020 hadden 213.000 personen een uitkering als gedeeltelijk arbeidsongeschikt.
De verzekeringsartsen van UWV konden in 2020 ondanks de moeilijke omstandigheden met lockdowns en een vrijwel volledige omschakeling naar telefonische en digitale dienstverlening 3% meer aanvragen voor een uitkering arbeidsongeschiktheid beoordelen. Toch nam de werkvoorraad sociaal-medische beoordelingen toe, zowel bij aanvragen als herbeoordelingen van uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid. Doordat fysieke beoordelingen vaak niet mogelijk waren hebben 11.085 mensen in 2020 een voorschot ontvangen in afwachting van een beoordeling, om toch inkomen te behouden. Ter vergelijking: in 2019 ging dat nog om 3.485 personen.
De opgelopen achterstand moet door de minister van SZW zo snel mogelijk weggewerkt worden. Voor deze aanvragers is het immers onzeker of zij recht hebben op de WGA-uitkering of dat zij later dit voorschot (deels) moeten terugbetalen. Hierdoor lopen zij een financieel risico. Wordt deze duidelijkheid gegeven, dan kan het UWV mensen met een WGA-uitkering ook gaan helpen te re-integreren op de arbeidsmarkt.
Aanbeveling over informatie
De Algemene Rekenkamer beveelt de minister van SZW aan completere informatie aan de Tweede Kamer te sturen over wat de UWV-dienstverlening bijdraagt aan werkhervattingen. De minister geeft het parlement in zijn jaarverslag over 2020 geen inzicht in de totale uitgaven om WGA-gerechtigden te begeleiden. Ook ontbreekt nog het inzicht in welke mate dit beleid doeltreffendheid en doelmatig is.