Wat is het Meerjarig Financieel Kader (MFK) van de EU en welke wijzigingen voor de periode 2028-2034 zijn te verwachten?

Het MFK staat voor Meerjarig Financieel Kader. Het is de meerjarenbegroting van de Europese Unie. Voor een periode van minimaal vijf maar meestal zeven jaar wordt bepaald wat de omvang van de begroting mag zijn, hoe de middelen over de EU-prioriteiten worden verdeeld, en hoeveel de verschillende lidstaten daaraan moeten bijdragen. Het meerjarig financieel kader bepaalt in belangrijke mate wat lidstaten in de komende jaren gaan ontvangen en bijdragen. 
Het geld van de EU-begroting in de periode 2021-2027 gaat vooral naar het cohesiebeleid voor het versterken van de economie van armere regio's en naar het landbouwbeleid. Beide zijn goed voor ruim 350 miljard in zeven jaar. Ook onderzoek en innovatie en het nabuurschapsbeleid (beleid gericht op het vergroten van de welvaart, veiligheid en stabiliteit van de buurlanden van de EU), zijn belangrijke posten, beide goed voor zo'n 100 miljard in de komende zeven jaar. De rest van het geld gaat naar migratie, defensie, gezondheidszorg en naar uitgaven aan de Unie zelf. 

Vanwege de grote financiële belangen zijn de onderhandelingen over het MFK vaak taai en langdurig. De eerste voorstellen worden door de Europese Commissie ongeveer 2,5 jaar voor het ingaan van de volgende periode gedaan. Het meerjarig financieel kader wordt formeel vastgesteld door de Raad van Ministers die unaniem met het voorstel moeten instemmen. Het Europees Parlement stemt in op basis van een gewone meerderheid. Het Europees Parlement kan alleen instemmen of afkeuren, maar niet amenderen. 

Naast de algemene MFK-verordening worden er wetgevende teksten ten behoeve van de afzonderlijke programma’s vastgesteld: dit zijn specifieke wetteksten over nieuwe en bestaande programma’s en fondsen. De wetgevende teksten voor de programma’s worden voorgesteld door de Commissie. Afhankelijk van het programma wordt het voorstel besproken in de raadsformaties die ervoor verantwoordelijk zijn. Zo werkt de Raad van Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport aan programma’s die hierop betrekking hebben. De besluitvormingsprocedure van de programma’s verloopt via de gewone wetgevingsprocedure. Dat betekent dat zowel de Raad als het Parlement gezamenlijk moeten besluiten over het aannemen van de wetgevende teksten. 

Meestal wordt bij een nieuw Meerjarig Financieel Kader ook een besluit genomen over het stelsel van eigen middelen van de EU: het zogenoemde Eigenmiddelenbesluit. Met dit besluit worden de voorschriften vastgesteld voor de financiering van de EU. 
Voordat het eigenmiddelenbesluit wordt aangenomen moet er unanieme overeenstemming zijn in de Raad, er moet een positief advies zijn van het Europees parlement én elk EU-land moet goedkeuring verlenen volgens de eigen wettelijke voorschriften (ratificatie). Voor Nederland betekent dit dat de Tweede Kamer moet instemmen met het Eigenmiddelenbesluit. 

Wanneer er overeenstemming is bereikt over de verordening, het eigenmiddelenbesluit en over de wetgevende teksten voor de programma’s dan wordt vervolgens via de jaarlijkse EU-begroting bepaald hoeveel de Europese Unie jaarlijks mag uitgeven. 

Meer informatie:

 

Meer informatie

• MFK in Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie – artikel 312    
• Hoe wordt de EU-begroting vastgesteld? - Europese Unie 
• Multiannual financial framework - Factsheets MFK, Europees Parlement

Op 17 december 2020 ging de Europese Raad – bestaande uit de regeringsleiders en staatshoofden van de EU-lidstaten – akkoord met het nieuwe Meerjarig Financieel Kader voor de periode 2021-2027. Het betreft een pakket van € 1.074,3 miljard. Eén dag later, op 18 december 2020, bereikte de Europese Raad overeenstemming met het Europees Parlement over het economisch herstelplan NextGenerationEU, bedoeld om de impact van de coronacrisis te verzachten. Het herstelplan heeft een omvang van € 750 miljard. Het totaal van beide afspraken komt daarmee op € 1.824,3 miljard (prijzen 2020). 

Als op EU-niveau het totale budget duidelijk is, en ook de verdeling daarvan over de verschillende EU-prioriteiten, wordt het geld voor de fondsen in gedeeld beheer zoals de landbouwmiddelen en de structuurfondsen, verdeeld via de zogenoemde ‘nationale envelop’. Hiermee wordt vastgelegd op welk bedrag een lidstaat per fonds maximaal aanspraak kan maken. Deze nationale enveloppen zijn als bijlagen bij de verschillende fondsverordeningen opgenomen.

Voor Nederland gaat het in de periode 2021-2027 in totaal om een bedrag van ca. € 8 miljard euro. De landbouwmiddelen (ELGF en ELFPO) nemen daarvan met ruim € 5,5 miljard het grootste deel voor hun rekening.

Daarnaast zijn er de zogenoemde middelen in direct beheer. Deze middelen gaan, zonder tussenkomst van het Rijk, rechtstreeks naar door de Commissie gefinancierde projecten of instanties. Het grootste deel van deze budgetten gaat naar het Horizon Europe programma, waarmee onderzoeks- en innovatieprojecten worden gefinancierd. Voor de periode 2021-2027 is volgens het Horizon2020-dashboard van de Europese Commissie tot oktober 2024 in totaal € 3,39 miljard aan subsidies aan Nederlandse organisaties en instellingen toegekend. Er gelden hierbij geen nationale enveloppen omdat het geld wordt verdeeld op basis van de beoordeling door de Commissie van projectvoorstellen van subsidieaanvragers.

Meer informatie

• Hoeveel geld draagt Nederland bij aan de EU en hoeveel geld komt er vanuit de EU terug?

Op deze plaats zal, vanaf medio 2025, als de Europese Commissie haar eerste voorstel doet voor een volgend MFK, bijgehouden worden wat de voorstellen behelzen, welke wijzigingen ze ten opzichte van de huidige periode met zich mee brengen, hoe de voorstellen nationaal en in EU-verband worden gewaardeerd en wat de Nederlandse inbreng is in de discussie in de Raad is voor het volgende MFK. 

In september 2025 publiceert de Algemene Rekenkamer, met het oog op de onderhandelingen over het nieuwe MFK, een rapport over de toepassing van resultaatfinanciering in de EU.