Uitvoering en controle op NOW op orde

Het was een van de omvangrijkste steunmaatregelen van het kabinet: NOW-subsidie verstrekken aan werkgevers, zodat zij in de coronacrisis ondanks omzetverlies hun personeel konden doorbetalen en niet hoefden te ontslaan. De Algemene Rekenkamer geeft de minister van SZW, UWV en haar medewerkers een compliment voor de wijze waarop deze regeling is uitgevoerd, en hoe de controle erop is ingericht.

De minister van SZW gaf in 2021 bijna € 10 miljard uit aan de NOW-subsidieregeling. UWV zorgde voor de uitvoering  en heeft in 8 aanvraagperiodes sinds maart 2020 inmiddels € 22,4 miljard aan voorschotten uitgekeerd aan werkgevers. 
In het afgelopen jaar gaf het Ministerie van SZW 20% van alle uitgaven uit aan diverse coronacrisismaatregelen. Met geld van SZW voerden gemeenten de Tozo uit om zelfstandig ondernemers door de crisistijd te helpen. De afrekening met gemeenten  zal SZW volgend jaar verantwoorden. De Algemene Rekenkamer oordeelt positief over de wijze waarop dit ministerie de uitgaven en inkomsten over 2021 verantwoord heeft.

Meeste aanvragen NOW-subsidie in eerste periode

Figuur nb SZW

De minister is erin geslaagd de NOW-regeling en de Tozo uitvoerbaar te houden. Ontvangers van deze steunmaatregelen hebben snel zekerheid gekregen waar zij recht op hadden, terwijl wat betreft de NOW-1-subsidies voldoende controles zijn uitgevoerd op de rechtmatige toekenning. UWV stelt achteraf de definitieve NOW-loonkostensubsidie voor een bedrijf vast op basis van het werkelijke omzetverlies. Veel werkgevers (70 % uit de eerste aanvraagperiode) hadden hun omzetverlies overschat. Dit betekent dat zij (een deel van) het NOW-voorschot moeten terugbetalen. Tot februari 2022 is € 1,7 miljard aan NOW-1-voorschotten weer terugbetaald aan de rijksoverheid. Aan 30% van de werkgevers keert UWV een nabetaling uit. De berekening van alle definitieve NOW-subsidies gaat nog door tot in 2023.

Controlemaatregelen tegen misbruik

UWV heeft tot eind 2021 totaal 2.382 signalen ontvangen van mogelijk misbruik van de NOW-regeling. Die signalen zijn onderzocht en gedeeld met de Arbeidsinspectie en de Belastingdienst.
Hoe hoger de subsidie voor loonkostenondersteuning, hoe zwaarder de controle was. In de meeste gevallen werkte dit goed. UWV controleert de opgegeven loonsom met gegevens uit de polisadministratie en het Ministerie van SZW controleert de omzetgegevens. De 10% grootste NOW-ontvangers moeten daarbij een accountantsverklaring overleggen. 25 onderzoeken van de onafhankelijke accountants zijn extra gecontroleerd. Hierbij zijn tekortkomingen in de controle door accountants vastgesteld in 8 dossiers. Daarvoor is het van belang dat de minister van SZW hierover in gesprek gaat met de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants.

Gegevensdeling

De Algemene Rekenkamer beveelt aan dat verschillende overheidsinstanties, zoals UWV en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, beter onderling informatie kunnen uitwisselen. RVO heeft onder andere de vastelastenvergoeding TVL uitgevoerd, een andere coronacrisismaatregel.

Zie ook www.rekenkamer.nl/Coronarekening met geactualiseerde gegevens van alle coronacrisismaatregelen van de rijksoverheid.