Aankoop Duits hoogspanningsnet door TenneT

Conclusies

De minister van EZ is van meet af aan voorstander geweest van de overname van het Duitse elektriciteitsnet Transpower door TenneT in 2009 en was nauw betrokken bij de aankoop. Zij heeft toen niet zichtbaar getoetst of het publieke belang van een betrouw­bare, betaalbare en duurzame elektriciteits­voorziening in Nederland gediend zou zijn met de aankoop.

De minister van Financiën signaleerde dat er financiële risico’s waren verbonden aan de aankoop. Hij heeft deze proberen af te dekken. Desondanks loopt de Staat het risico dat er geld uit de Nederlandse schatkist moet worden aangewend om investeringen van TenneT in Duitsland mogelijk te maken.

Over de financiële risico’s die de Staat als 100% aandeelhouder van TenneT loopt hadden de beide ministers de Tweede Kamer meer informatie kunnen geven.

Het bovenstaande roept de vraag op of de aankoop van een privaat buiten­lands elektriciteitsnet zoals Transpower wel past bij een activiteit waarvan de politiek heeft bepaald dat het in publieke handen moet blijven.

Aanbevelingen

Wij bevelen de minister van EZ aan om de Tweede Kamer te laten weten in hoeverre de voordelen die zijn voorganger en de minister van Financiën in 2009 in de aankoop van Transpower zagen, zich thans in de praktijk voordoen.

Wij bevelen de minister van Financiën aan om de Tweede Kamer volledig en juist inzicht te verschaffen in de mate waarin de rijksoverheid betrokken is bij Transpower en de investeringen van TenneT in Duitsland. Ook zou hij inzicht moeten bieden in de kosten, opbrengsten en risico’s die deze betrokkenheid met zich meebrengt. Welke risico’s zijn er voor TenneT, voor de elektriciteitsrekening van burgers, bedrijven en instellingen en voor de schatkist? De minister van Financiën zou hierbij duidelijk moeten maken welke risico’s zijn afgedekt en welke niet en waarom niet.

Ten slotte bevelen we de minister van Financiën aan om bij het doen van omvangrijke investeringen van staatsdeelnemingen met de Tweede Kamer afspraken te maken over de informatievoorziening.

Bestuurlijke reacties

De ministers van EZ en van Financiën hebben op 23 januari 2015 op ons rapport gereageerd. Zij benadrukken dat zij volgens het deelnemingen­beleid hebben gehandeld. De risico’s van TenneT’s Nederlandse en Duitse activiteiten zijn volgens de bewindspersonen gescheiden. De aandeel­houder (in casu de Staat) en niet de elektriciteitsgebruiker draagt deze risico’s, zo schrijven de ministers. Zij zijn het met ons eens dat het Nederlandse hoogspanningsnet gevrijwaard moet blijven van onverant­woorde risico’s. Zij zien echter geen spanning tussen TenneT’s activiteiten als publieke netbeheerder en als beheerder van een deel van het Duitse net.

In ons nawoord beargumenteren wij dat er volgens ons wel degelijk een spanning is. Het is aan het kabinet en het parlement om de vraag te beantwoorden of een staatsdeelneming buitenlandse activiteiten moet ondernemen waarbij het niet duidelijk is of de veronderstelde voordelen voor de Nederlandse elektriciteitsgebruiker opwegen tegen de nadelen en risico’s. De minister gaat er volgens ons ten onrechte aan voorbij dat het risico voor de aandeelhouder via de schatkist uiteindelijk terecht kan komen bij de Nederlandse belastingbetaler.