UWV, balanceren tussen ambities en middelen

Conclusies

Ondanks vele beleidswijzigingen en bezuinigingen is UWV erin geslaagd in de afgelopen jaren de opgedragen kerntaken adequaat uit te voeren:   het verstrekken van uitkeringen aan werklozen, zieken en arbeidsongeschikten, het uitvoeren van sociaal-medische beoordelingen en beheren van gegevens. Dat is geen geringe prestatie.  Voor de taak van UWV gericht op het ondersteunen van mensen die op zoek zijn naar werk  hebben wisselende politieke ambities over de rol van UWV bij het bemiddelen van werkzoekenden naar een baan een bestendige taakuitvoering gehinderd. 

Hoewel er geen signalen zijn van een ernstige onbalans op korte termijn, is er geen zicht op een structurele balans tussen taken en middelen bij UWV in de toekomst. Ondanks bezuinigingen hield UWV in de afgelopen jaren geld over en heeft € 224 miljoen aan reserves opgebouwd. Daarmee verwacht men de komende drie jaar een sluitende begroting te kunnen realiseren. Daarna is dat onzeker, onder andere omdat een bezuiniging nog deels ingevuld moet worden. Ook de kosten van verbeteringen in de ICT spelen hierbij een rol. Net als het gegeven dat de minister van SZW voor de aansturing niet over voldoende relevante gegevens beschikt. De bestuurlijke dialoog tussen SZW en UWV is niet altijd gebaseerd op dezelfde gegevens en daarom niet altijd productief. Het UWV zelf moet zijn feitelijke uitvoeringskosten beter kennen, zodat de minister een juist budget kan vaststellen. 

UWV is de afgelopen jaren sneller gaan keuren en verstrekt uitkeringen tijdig, ondanks aanzienlijk meer klanten (oplopende werkloosheid na de financiële crisis) en grote bezuinigingen van kabinet en parlement op de uitvoering. De doelmatigheidswinst is behaald dankzij eenvoudigere regelgeving en het automatiseren van werkprocessen. Inmiddels daalt het aantal WW-uitkeringen weer. Regels voor arbeidsongeschikten en jonggehandicapten zijn veranderd. De Participatiewet en Wet werk en zekerheid zijn ingevoerd. Ondanks klachten blijven klanten door de jaren redelijk tevreden over de dienstverlening van UWV.

Aanbevelingen

Om UWV toekomstbestendig te maken is allereerst een zakelijker aansturing door de minister van SZW en de Raad van Bestuur van UWV nodig. 
We bevelen de minister van SZW aan om de zakelijke vaststelling van het budget van UWV te bevorderen door prijzen te hanteren die corresponderen met de werkelijke kosten in de uitvoering en een heldere relatie te leggen tussen budget en prestaties. 
We bevelen de Raad van Bestuur van UWV aan om:

• de werkelijke kosten van verschillende producten inzichtelijk te maken en een goed werkend model van cost accounting te implementeren;
• de centrale kaderstelling en aansturing binnen UWV te verstevigen. 

Ook bevelen we de Raad van Bestuur aan om inzichtelijk te maken wat de gevolgen kunnen zijn van een resterende taakstelling van € 88 miljoen. 
De minister van SZW bevelen we aan om de mogelijke gevolgen van deze taakstelling af te wegen en op basis daarvan een actueel oordeel te geven over de haalbaarheid en de wenselijkheid van deze taakstelling. 
We bevelen de minister van SZW ook nog aan om:

• de rol van eigenaar te versterken en duurzame afspraken te maken over ICT;
• helderheid te bieden over de ambitie en de gewenste taakuitvoering van UWV op het terrein van het ondersteunen van mensen op zoek naar werk, en te zorgen voor een daarbij passend budget ter beoordeling van het parlement.

Reactie

De minister van SZW ziet op basis van deze bevindingen ruimte voor verbetering. Wij wijzen erop dat een balans tussen ambities en taakuitvoering voor de arbeidsbemiddeling nadrukkelijk aandacht van parlement en kabinet behoeft. In het financieringsplan voor verbetering van de ICT bij UWV zijn de kosten voor beheer en onderhoud van ICT-systemen nog niet opgenomen.