Focus op schadevergoedingen voor veteranen
Militairen riskeren hun gezondheid voor de nationale en internationale vrede en veiligheid. Tijdens hun uitzending kunnen ze met gevaarlijke situaties te maken krijgen. Daaraan kunnen zij lichamelijk en geestelijk letsel overhouden, zoals een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Met de Regeling Volledige Schadevergoeding (RVS) heeft de minister van Defensie een regeling opgericht om schade van veteranen te vergoeden die het gevolg is van hun uitzending.
Afhandeling RVS duurt langer dan toegezegd, veteranen vinden procedure belastend
In 60% van de gevallen wordt het streven van de minister van Defensie, om RVS-zaken binnen twee jaar af te handelen, niet gehaald.
Bij 60% van de aanvragen duurt de afhandeling langer dan 2 jaar
Veteranen ervaren de RVS als een ingewikkelde en lange procedure, die vaak voor extra stress zorgt. Tussen de 80% en 90% van de veteranen die de RVS aanvragen, kampt met psychische problemen. Dit maakt het lezen van brieven en formulieren vaak lastig, geven zij zelf aan.
Structureel tekort aan juridisch personeel en geen zaakvolgsysteem bij Defensie
Uit ons onderzoek blijkt dat de juridische afdeling van het ministerie van Defensie kampt met een structureel tekort aan juridisch personeel. Dit gaat volgens de letselschadeadvocaten van het ministerie ten koste van de dienstverlening aan veteranen, bijvoorbeeld in de vorm van persoonlijk contact. Ook beschikt het ministerie niet over een zaakvolgsysteem systeem dat het bijhouden van RVS-aanvragen ondersteunt. De letselschadejuristen leggen alle stappen in het RVS-traject handmatig vast. Dit is foutgevoelig en arbeidsintensief.
Inzet externe deskundigen kost extra tijd
Voor het bepalen van de schade kan een externe deskundige, zoals een medisch adviseur, worden ingeschakeld. Zowel de veteraan als het departement kan dit doen, als er verschil van mening bestaat over het te vergoeden bedrag. Meestal (in 70% van de voorkomende gevallen) schakelt het ministerie of de veteraan een medisch adviseur in. Zaken waarin dit gebeurt, duren al snel een jaar langer dan zaken waarin dit niet gebeurt. In 10% van de RVS-aanvragen wint het ministerie nog een ander extern advies in, bijvoorbeeld bij een arbeidsdeskundige. Dit draagt ook bij aan een langere doorlooptijd.
Fase 2 van een RVS-aanvraag
Waarom hebben wij dit onderzocht?
De Veteranenombudsman constateerde in 2021 dat het Ministerie van Defensie veel tijd nodig heeft om schade-aanvragen van veteranen te behandelen (Veteranenombudsman, 2021). De aanvraag is bovendien ingewikkeld en bezorgt veel veteranen stress. De Auditdienst Rijk (ADR) kwam in 2022 met conclusies die overeenkwamen met die van de Veteranenombudsman. De ADR noemde het aanvraagproces belastend voor veteranen (Auditdienst Rijk, 2022). Het beeld in 2024 lijkt niet veel veranderd ten opzichte van 2021 en 2022: nog steeds krijgt de Veteranenombudsman regelmatig klachten van veteranen over de uitvoering van de RVS door de minister.
De minister van Defensie streeft ernaar RVS-aanvragen binnen 2 jaar af te ronden (Defensie, 2021a). Met dit onderzoek gaan wij na of dat gerealiseerd wordt en laten we zien hoe lang het duurt voordat een RVS-aanvraag door het Ministerie van Defensie is afgehandeld. Tot nu toe bestonden daarover geen onderbouwde cijfers. Wij hebben ook de duur van de verschillende fases van een RVS-aanvraag onderzocht. Dat hebben we onder andere gedaan om veteranen die nog een RVS-aanvraag gaan doen beter voor te bereiden op wat ze kunnen verwachten.
Uitkomsten onderzoek Veteranenombudsman
Uit gesprekken die de Veteranenombudsman heeft gevoerd (rapport Veteranenonderzoek), blijkt dat veteranen de procedure nog steeds ondoorzichtig vinden en de behandelingsduur te lang. Defensie en de belangenbehartigers werken niet goed met elkaar samen en stellen de behoeften van de individuele veteraan onvoldoende centraal, zo schrijft de Veteranenombudsman.
Samenwerking Algemene Rekenkamer en Veteranenombudsman
De Veteranenombudsman en de Algemene Rekenkamer hebben parallel onderzoek gedaan naar de uitvoering van de RVS. Van 2016 tot en met 2024 heeft de minister van Defensie € 469 miljoen uitgegeven aan schadevergoedingen, heffingen en kosten van advocaten en (medisch) deskundigen. Voor de Veteranenombudsman zijn de klachten van veteranen het uitgangspunt. De Algemene Rekenkamer bekijkt hoe beleid van de rijksoverheid wordt vertaald naar uitvoering en concrete dienstverlening. Zo dragen beide Hoge Colleges van Staat bij aan een beter presterende en functionerende overheid.
Heeft u feedback over dit onderzoek?
Wij heten alle feedback op onze onderzoeken van harte welkom. Wat vindt u van dit rapport? Heeft u er vragen over of heeft u behoefte aan nadere uitleg? Mail ons dan op feedback@rekenkamer.nl. We nemen alle e-mails in overweging en zullen ze met zorg behandelen.