Verslag 2017 Algemene Rekenkamer
In het Verslag 2017 verantwoorden we ons over de resultaten van ons werk in 2017.
Hoe kijken we terug op 2017?
In 2017 heeft de Algemene Rekenkamer een ingrijpende reorganisatie uitgevoerd. Enerzijds was die het gevolg van de in 2016 gepresenteerde nieuwe strategie, anderzijds was die het gevolg van het invulling geven aan de financiële taakstelling die ons door het kabinet en parlement is opgelegd. De reorganisatie heeft geleid tot het vertrek van een groot aantal medewerkers. Gecombineerd met de normaal gesproken al publicatieluwe periode rond de verkiezingen en de kabinetsformatie, heeft dit tot gevolg gehad dat we in het verslagjaar 2017 minder publicaties hebben uitgebracht dan in voorgaande jaren.
Aantal publicaties in 2017 afgenomen
Aandachtsgebieden in 2017
In onze strategie 2016-2020, Inzicht als basis voor vertrouwen, hebben we vastgelegd dat we nadrukkelijker dan voorheen inzicht willen bieden in hoe publieke geldstromen lopen. Ook geven we de uitkomsten van onze onderzoeken meer duiding, door zichtbaar te maken wat de maatschappelijke impact is van beleidskeuzes en uitgaven. Het doel daarvan is een bijdrage te leveren aan het vertrouwen in de democratie. Behalve aan het verantwoordingsonderzoek hebben we in 2017 overeenkomstig de strategie in het bijzonder aandacht besteed aan:
- de toekomstbestendigheid van de overheidsfinanciën in de Europese context
- het scherper belichten van de begrote en gerealiseerde rijksinkomsten,
- het geven van meer inzicht in de premiesectoren zorg en sociale zekerheid,
- het investeren in nieuwe onderzoeksmethoden en -technieken en
- het verrichten van onderzoeken op het gebied duurzaamheid en veiligheid.
Op al onze aandachtsgebieden hebben we in 2017 publicaties uitgebracht.
Onderzoeksresultaten in 2017
In 2017 hebben we 40 publicaties uitgebracht. Behalve met nieuwe onderzoeksmethoden- en technieken hebben we ook geëxperimenteerd met nieuwe publicatievormen. Zo brachten we ons eerste focusrapport uit: een onderzoek met een korte doorlooptijd en een scherp afgebakende vraagstelling en een rapportage zonder bestuurlijke aanbevelingen..
Conferentie Toekomst publiek vastgoed
Op 16 november organiseerden we de Conferentie ‘Toekomst publiek vastgoed’ in Utrecht. Circa 150 deelnemers reflecteerden in 9 workshops vanuit verschillende invalshoeken op de toekomst van publiek vastgoed. Ook presenteerden we er onze handreiking ‘Basisprincipes Vastgoedmanagement’.
Accountability Hack 2017
Na een succesvolle eerste editie vond in juni 2017 de tweede editie van de Accountability Hack plaats. Dit is een initiatief van de Algemene Rekenkamer, de Open State Foundation, de Tweede Kamer, het CBS en diverse ministeries. Tijdens deze bijzondere ‘hackathon’ gingen bijna 100 programmeurs aan de slag met open overheidsdata, waarmee ze nieuwe apps of websites ontwikkelden om inzichtelijk te maken hoe publiek geld wordt besteed. Ook waren er data-eigenaren, beleidsmakers en andere geïnteresseerden aanwezig, die de gelegenheid benutten om met elkaar in gesprek te gaan over het belang van (open) data.
Wat hebben we in 2017 onderzocht?
In 2017 publiceerden we 17 onderzoeksrapporten. Daarnaast stuurden we 17 brieven aan het parlement en publiceerden we 6 updates van webdossiers. Zie het overzicht met publicaties in 2017.
Hieronder lichten we er twee onderzoeksrapporten uit.
Toezicht op banken
Tijdens de financiële crisis moest de overheid banken redden met publiek geld. Eén van de problemen was tekortschietend toezicht door nationale toezichthouders in de EU. Sindsdien zijn regels aangescherpt en oefent de Europese Centrale Bank (ECB) het toezicht op de grootste banken uit. Toezicht op middelgrote en kleinere banken wordt uitgeoefend door De Nederlandsche Bank (DNB). Wij zijn nagegaan hoe DNB dat doet, en hoe de minister van Financiën toezicht houdt op de publieke taak van DNB.
Uit ons onderzoek blijkt dat DNB de banken intensief en streng beoordeelt. DNB legt daarbij hogere kapitaaleisen op dan op basis van Europese regels minimaal verplicht is. Daarnaast hebben we vastgesteld dat de minister van Financiën zijn toezicht op DNB beperkt en weinig proactief invult.
Inburgeringsbeleid
In 2017 hebben we onderzocht hoe het inburgeringsbeleid in de praktijk uitpakt. Aanleiding was dat de slagingspercentages bij het inburgeringsexamen in juni 2016 tegenvielen. Het aantal personen dat binnen de termijn slaagt voor het inburgeringsexamen is onder het huidige stelsel (Wet inburgering 2013) flink afgenomen ten opzichte van het vorige stelsel (Wet inburgering 2007). Op basis van data-analyse en casusonderzoek hebben we de oorzaken in kaart gebracht en aanbevelingen gedaan.
Wat waren in 2017 onze samenwerkingsprojecten?
In 2017 waren we actief in diverse regionale en mondiale koepelorganisaties:
- EUROSAI (de vereniging van nationale rekenkamers in Europa),
- INTOSAI (de vereniging van nationale rekenkamers wereldwijd) en het
- Contactcomité (het overlegorgaan van de presidenten van rekenkamers van EU-landen en de Europese Rekenkamer).
Binnen deze koepelorganisaties wordt in werkgroepverband kennis uitgewisseld en gezamenlijk onderzoek verricht. Zo hebben wij in december 2017 met 4 zusterinstellingen een onderzoeksrapport gepubliceerd over het toezicht op middelgrote en kleine banken in 5 Europese landen.
Samenwerking met partnerlanden
Met zusterinstellingen uit verschillende landen en regio’s onderhouden we op hun verzoek een langdurig institutioneel samenwerkingsverband. Met sommige zusterinstellingen voeren we op incidentele basis samenwerkingsprojecten uit en delen wij kennis en ervaring.
Langdurige, institutionele samenwerking
- Arabische regio (Sharaka): Algerije, Irak, Jordanië, Libanon, Palestijnse gebieden, Tunesië en Marokko
- Engelstalig Africa (AFROSAI-E)
- Koninkrijk der Nederlanden (Sint-Maarten, Aruba en Curacao)
- Tanzania
- Albanië (EU Twinning)
Overige samenwerkingsprojecten
- Georgië, Moldavië, Montenegro, Oekraïne (steun in kiesgroepverband bij integriteitsbevordering en doelmatigheidsonderzoek)
Sharaka-programma
Met ons Sharaka-programma zijn we sinds enkele jaren actief in de Arabische regio. We helpen rekenkamers van onze partnerlanden in de Arabische regio bij te dragen aan een goed werkend openbaar bestuur en financieel beheer van hun land. Teams van de rekenkamers voeren zelf onderzoeken en ontwikkelprojecten uit waarbij medewerkers van de Algemene Rekenkamer hen begeleiden. Waar mogelijk begeleiden de Arabische teams ook elkaar. Zo kunnen deelnemers van elkaars ervaringen leren.
Samenwerking binnen het Koninkrijk
We hechten veel waarde aan samenwerking en kennisuitwisseling met rekenkamers binnen Nederland. Het gaat dan zowel om lokale rekenkamers en rekenkamercommissies als om de rekenkamers in het Caribische deel van Nederland.
Nationale samenwerking
In 2017 hebben we diverse activiteiten ondernomen met lokale rekenkamer(commissie)s. Zo hebben we ons gezamenlijk onderzoek naar het sociaal domein — waar taken op het gebied van zorg en sociale zekerheid zijn overgeheveld van het Rijk naar gemeenten — afgerond met onze publicaties in het verantwoordingsonderzoek 2016 en onze begrotingsbrieven.
Wat kostte in 2017 het controleren van de rijksoverheid door de Algemene Rekenkamer?
Het controleren van de rijksoverheid door de Algemene Rekenkamer kostte in 2017 € 28,5 miljoen.
Financiële feiten op een rijtje
- 80% van ons totale budget ging op aan personele uitgaven. Het gaat dan om loonkosten, maar ook om vergoedingen voor woon-werkverkeer, kosten van nationale en internationale dienstreizen en kosten van studie en opleidingen. Circa 8% van de personele uitgaven betreft externe inhuur.
- De overige uitgaven (€ 3,6 miljoen) waren materiële uitgaven, onder meer voor ICT en huisvesting.
- In 2017 kostte één onderzoeksdag € 1.266
- De gepubliceerde cijfers zijn voorlopige cijfers in afwachting van de afronding van de controle. Op Verantwoordingsdag 2018 publiceren we al onze uitgaven van 2017 in het open spending-bestand.
Zie voor meer financiële en bedrijfsvoeringsinformatie hoofdstuk 6 van het Verslag 2017.