Ga direct naar inhoud

Aanpak mestvervuiling veehouderij

Vervolgonderzoek duurzaamheid veehouderij 2019

De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht in hoeverre het in de afgelopen 5 jaar is gelukt om de veehouderij te verduurzamen en de vervuiling door mest aan te pakken. In dierlijke mest zit fosfaat en stikstof en te veel daarvan is slecht voor milieu en natuur. Het probleem blijkt hardnekkig. In de jaren 2015 – 2017 overschreed Nederland de normen hiervoor. Het onderzoek is een vervolg op eerdere onderzoeken. Ook in 2008 en 2013 brachten wij de stand van zaken in kaart.

Download 'Aanpak mestvervuiling veehouderij inclusief erratum'

PDF document | 44 pagina's | 1,8 MB

Rapport | 20-06-2019

Regels eerder oorzaak dan oplossing probleem

Het onderzoek wijst uit dat het overheidsbeleid in de afgelopen jaren op een te optimistisch scenario werd gebaseerd. Toen in 2015 de melkquota werden afgeschaft en melkveehouders zoveel melk mochten produceren als ze wilden, kozen kabinet en Kamer de lijn: groeien mag, zolang de veehouders de mest op eigen land uitrijden of naar de mestverwerking brengen. Daarbij werd erop vertrouwd dat dit mogelijk was binnen de Europese normen.
Toen die normen niet gehaald bleken te worden, is een ‘opeenstapeling van wet- en regelgeving’ ontstaan. Ook zijn regels voortdurend aangepast en uitgebreid. Dat resulteerde niet in grip op de vervuiling door mest. Integendeel, de opeenstapeling van regels is eerder de oorzaak van het probleem dan de oplossing.

In 2007 wordt bekend dat boeren vanaf 2015 net zoveel koemelk mogen produceren als ze willen.
Eerdere beperkingen, de melkquota, worden afgeschaft. 
Vooruitlopend daarop breiden melkveehouders hun veestapel uit.
Meer koeien betekent ook meer mest. In mest zit fosfaat. 
Te veel fosfaat is slecht voor het milieu. 
Daarom is er een grens, waaraan de boeren zich moeten houden. 
Om te voorkomen dat we over die grens heen gaan, neemt het kabinet in 5 jaar tijd veel verschillende maatregelen. 
Vanaf 2013 nog voorzichtig: groeien mag zolang het mestoverschot wordt verwerkt.
Maar dat blijkt niet te werken. 
Daarom moet het aantal koeien naar beneden. 
Jaar na jaar worden de regels aangescherpt. 
Totdat in 2018 toch weer een maximum wordt gesteld aan de melkproductie.
De Algemene Rekenkamer concludeert nu: de regels kwamen er om problemen op te lossen.
Maar achteraf gezien waren de regels eerder medeoorzaak van de problemen. 
Daarom is de aanbeveling aan kabinet en parlement om te stoppen met steeds maar weer invoeren van nieuwe regels en aanpassen van bestaande.
Kom met duidelijke normen en zorg dat die worden nageleefd.

Wat zijn onze aanbevelingen?

We bevelen zowel de ministers van LNV en IenW als het parlement aan om het ‘patroon te doorbreken’ van steeds weer aanpassen van bestaande regels en invoeren van nieuwe regels.

  • Stel heldere normen vast en ga daar op handhaven.
  • Vereenvoudig de regels.
  • Verminder de regeldruk.

Stand van zaken

De minister van LNV onderschrijft dat de wet- en regelgeving rondom uitstoot en mest ingewikkeld is. Zij bezint zich daarom op het mestbeleid. De Algemene Rekenkamer beveelt aan om in het beleid rekening te houden met tegenvallende omstandigheden in de praktijk. Op die manier wordt een veiligheidsmarge ingebouwd en is de kans minder groot dat normen worden overschreden.
Het onderzoek is op 20 juni gepubliceerd en toegelicht aan de Tweede Kamer.

Bijlagen

Deze publicatie is een bijlage bij