Gelijke kansen in het middelbaar beroepsonderwijs

Minister noch de mbo-instellingen hebben inzicht of de kwetsbaarste jongeren hiermee zijn geholpen. De Algemene Rekenkamer sprak met studenten, docenten, beleidsmedewerkers en bestuurders in het mbo en met werkgevers die stages aanbieden aan mbo-studenten. Dat staat in de op 12 september 2023 uitgebrachte publicatie Gelijke kansen in het middelbaar beroepsonderwijs: deel I. 

Bijna half miljoen mbo-studenten

Hoeveel van de ruim 484.000 mbo-studenten te maken hebben met ongelijke kansen is niet bekend. Qua opleiding, achtergrond en kenmerken kennen mbo-studenten grote verschillen. De Inspectie van het Onderwijs stelde al in 2016 dat jongeren van wie de ouders een lager inkomen, lager opleidingsniveau of migratie-achtergrond hebben, vaker te maken hebben met ongelijke kansen in het onderwijs.

Extra ondersteuning studenten verschilt van opleiding tot opleiding

Het onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat het afhangt van de instelling, en in de praktijk ook van individuele docenten, mentoren en stagebegeleiders, of studenten die extra ondersteuning nodig hebben dat ook krijgen. Dat signaleren studenten zelf, maar ook onderwijsteams en leerbedrijven. Deze verschillen kunnen ervoor zorgen dat een ongunstige uitgangspositie van studenten in het mbo, vanwege bijvoorbeeld de thuissituatie, kan blijven bestaan. Met 310 studenten is gesproken. Regelmatig is toen aangegeven dat signalen van stagediscriminatie of gebrekkige begeleiding door werkgevers bij leerbedrijven niet of nauwelijks tot maatregelen leiden door onderwijsteams. Studenten ervaren ook drempels om deze signalen af te geven. 

Een wankel fundament maakt het lastiger om een opleiding te doen die bij de student past; het doorlopen van de schoolcarrière gaat dan moeizamer

Welke groepen wil de minister met beleid bereiken?

De minister heeft niet duidelijk omschreven wat hij precies onder kansengelijkheid verstaat en welke groepen studenten hij met maatregelen en budget wil bereiken. Het is ook onduidelijk of deze maatregelen en dit geld voor deze en andere kwetsbare studenten worden ingezet, en of dit hen heeft geholpen. Hierdoor kunnen de minister en de besturen van mbo-instellingen niet vaststellen wat studenten echt helpt om de opleiding en stage die bij hen past te volgen en succesvol af te ronden. 

Welke data gebruikten wij in ons onderzoek?

Naast data-analyse van in-, door- en uitstroom van mbo-studenten, is het rijksbeleid bestudeerd en zijn er met tal van betrokken gesprekken gevoerd. Bij 7 mbo-instellingen zijn werkbezoeken afgelegd.

Stand van zaken

Dit is deel 1 van dit onderzoek naar gelijke kansen in het mbo. Dit deel is vervroegd gepubliceerd vanwege de val van het kabinet en vervroegde Tweede Kamerverkiezingen. Met deze publicatie kan het parlemnt zijn voordeel doen met deze bevindingen.
Het volledig en veel uitgebreidere onderzoeksrapport wordt verwacht in februari 2024. Dan meer informatie naar aanleiding van de data-analyse, het perspectief van werkgevers bij stages en wordt aan de hand van aanbevelingen ingegaan op de mogelijkheden voor verbetering van het beleid.

Brief aan mbo-instellingen en MBO Raad

Tegelijk met deze publicatie van 12 september sturen wij een brief aan de MBO Raad en aan alle mbo-instellingen met aandachtspunten voor het bevorderen van gelijke kansen in de periode 2024-2027. De mbo-instellingen moeten uiterlijk 1 oktober 2023 hun kwaliteitsagenda’s, met gelijke kansen als een van de speerpunten, aanleveren bij de minister van OCW. 

Heeft u feedback over dit onderzoek?

Wij heten alle feedback op onze onderzoeken van harte welkom. Wat vindt u van dit rapport? Heeft u er vragen over of heeft u behoefte aan nadere uitleg? Mail ons dan op feedback@rekenkamer.nl. We nemen alle e-mails in overweging en zullen ze met zorg behandelen.