Resultaten verantwoordingsonderzoek 2023 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Onze conclusies

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2023 grote stappen gezet in de verbetering van het financieel beheer. De minister heeft besloten de financiële taken en verantwoordelijkheden van het departement op een andere manier te organiseren. Ook is de financiële administratie zodanig verbeterd, dat het jaarverslag voor het eerst sinds 3 jaar op tijd klaar was, inclusief een goedkeurende verklaring van de ADR. Dat is een compliment waard voor alle mensen die hier hard aan hebben gewerkt. We beoordelen het financieel beheer niet langer als ernstig onvolkomen, maar nog wel als onvolkomen. Om het financieel beheer verder op orde te krijgen, is het belangrijk dat de minister ook de nog bestaande tekortkomingen aanpakt en daarin tempo houdt. 

Coronapandemie ijlt nog na 

Door de coronapandemie moest de minister veel maatregelen nemen. Daarbij heeft de minister afgelopen jaren geld verstrekt in de vorm van voorschotten. In 2023 heeft het Ministerie van VWS nog een flink bedrag aan voorschotten afgerekend. Van een deel van dit bedrag is de rechtmatigheid aangetoond, maar voor een ander deel kon dat niet. Dit komt door de keuzes die het Ministerie van VWS in het verleden heeft gemaakt. 
Tijdens de coronapandemie heeft de minister ook veel goederen gekocht, zoals mondkapjes en vaccins. In 2023 hadden veel voorraden inmiddels een lage marktwaarde omdat de houdbaarheidsdatum verlopen was, of omdat er buiten crisistijd weinig vraag meer naar was. De minister heeft in 2023 veel voorraden van coronagerelateerde goederen verkocht of laten vernietigen.

Inzet op beter financieel beheer heeft resultaat…

In 2023 heeft het Ministerie van VWS op meerdere manieren hard gewerkt aan de verbetering van het financieel beheer. Het ministerie startte bijvoorbeeld met interne controles en voerde verbeteringen in processen door, onder andere om meer grip op de financiële administratie te krijgen. Deze aanpak had resultaat. Het ministerie had het opstellen van het jaarverslag beter in de hand, waardoor het jaarverslag deze keer op tijd klaar was. Ook waren er in 2023 veel minder verplichtingen en uitgaven waarvan de rechtmatigheid niet vaststaat dan in 2022. 

...maar aandacht en tempo houden blijven nodig

Ondanks de verbeteringen is ook nu het financieel beheer nog niet op orde. In een aantal gevallen is het de minister niet gelukt om uitgaven (en/of verplichtingen) rechtmatig te verantwoorden. Het gaat niet alleen om geld voor de coronapandemie, maar ook om andere subsidies en inkopen. Blijvende verbetering van het financieel beheer vraagt voortdurend aandacht en een lange adem. Het is daarom belangrijk het tempo vast te houden, bijvoorbeeld bij de nieuwe manier waarop de financiële taken en verantwoordelijkheden geregeld worden. Dat is een opdracht voor het hele ministerie, van de ambtelijke top tot medewerkers met een financiële functie, én voor de mensen die bij de beleidsdirecties werken.

Iets betere toegankelijkheid ggz annemelijk, maar drempels belemmeren kortere wachttijden

Naast extra geld voor het bestrijden van de coronacrisis, heeft het kabinet-Rutte IV ook € 8,9 miljard aan belastinggeld extra uitgetrokken voor maatregelen uit zijn coalitieakkoord. Voor deze maatregelen zijn akkoorden getekend en zijn er verdere afspraken gemaakt met verschillende partijen. Het ambitieuze doel van het kabinet is dat deze maatregelen in de toekomst € 7,5 miljard aan zorgkosten besparen. 
Het extra geld dat de minister voor Langdurige Zorg en Sport in 2023 beschikbaar stelde voor de ggz-sector is uitgegeven aan extra zorg. Ook krijgen ggz-aanbieders nu een hogere vergoeding voor de behandeling van mensen met complexe problematiek. Het is aannemelijk dat de ggz toegankelijker is geworden voor deze groep cliënten, die gemiddeld het langste moeten wachten op behandeling. Tegelijkertijd maken de contractafspraken tussen ggz-aanbieders en verzekeraars, over bijvoorbeeld omzetplafonds en gemiddelde behandelkosten, het nog steeds financieel onaantrekkelijk om mensen met complexe problematiek te behandelen. De minister probeert ook hier iets aan te doen, maar het is nog onduidelijk wat dit beleid oplevert. 

Samenvattend financieel oordeel bij het Jaarverslag 2023 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport