Uit de pandemie

Bij de uitbraak van de coronapandemie was de Nederlandse overheid niet voorbereid om vaccins in te kopen. Dat moest op stel en sprong gebeuren. Hoe is dat verlopen? De Algemene Rekenkamer deed onderzoek.

Uit China komen de eerste berichten over een nieuwe besmettelijke ziekte: Covid-19. Corona bereikt ook ons land, een week later valt de eerste dode. Het virus zal tienduizenden Nederlanders het leven kosten. Horeca en scholen sluiten de deuren, een week later is de eerste lockdown.

Minister Hugo de Jonge van VWS maakt een actieplan om zo snel mogelijk voldoende en veilige vaccins te kopen. Er komt een vaccinteam en gesprekken met mogelijke producenten. Nederland werkt samen met Duitsland, Frankrijk en Italië om snel voortgang te boeken. De EU was nog niet zover. Rijke landen starten een concurrentiestrijd om de vaccins. Nederland doet daaraan mee maar probeert ook kwetsbare landen te helpen.

Fabrikant AstraZeneca krijgt van de vier samenwerkende EU-landen geld voor de ontwikkeling van een vaccin. De Europese Commissie gaat de onderhandelingen leiden, maar Nederland bevecht een plek aan tafel. Gesprekken verlopen soms wat slordig, maar grote fouten blijven uit.

Nederland helpt het EU-budget ophogen om contracten voor verschillende vaccins mogelijk te maken. Het is immers nog onduidelijk welke goed werken en veilig zijn.  

Nederland werkt hard mee aan een overeenkomst met Janssen. Dat vaccin heeft bij de minister een streepje voor omdat het uit ons land komt. Toch wordt Pfizer hier hoofdleverancier: het vaccin werkt goed en wordt snel geleverd. Wel is het duurder, maar dat vindt Nederland niet zo erg in een crisis die zonder goede vaccins nóg meer zou kosten.

Vaccinaties komen beschikbaar voor alle Nederlanders. In totaal slaat ons land 102 miljoen vaccins in voor bijna 1,8 miljard euro. Bij Janssen en AstraZeneca ontstaan problemen met levering.

De Europese Commissie maakt nog een deal met Pfizer voor toekomstige vaccins. Meer dan nodig, zo blijkt. Voorzitter Von der Leyen voert de onderhandelingen zelf, het onderhandelingsteam bemoeit zich er nauwelijks mee. Nederland doneert ruim 200.000 vaccins van AstraZeneca aan Suriname: in totaal worden er 23 miljoen injecties aan 21 kwetsbare landen gestuurd. Een eerlijke verdeling over de wereld is het niet, maar het helpt wel een beetje.

Hoewel Nederland niet op een pandemie was voorbereid, heeft het ministerie van VWS de aanschaf van vaccins naar behoren aangepakt, wijst het onderzoek uit. Samen met de Europese Unie zijn er genoeg werkende en op veiligheid gecontroleerde vaccins ingekocht die Nederland uit de crisis hielpen.

Logo Algemene Rekenkamer verschijnt in beeld.