Verbetering in bedrijfsvoering Defensie, beveiliging militaire objecten ondermaats
Het ministerie van Defensie heeft vooruitgang geboekt in het oplossen van al langer bestaande problemen op het gebied van inkoop, vastgoedbeheer en munitiebeheer. Echter, de ondermaatse beveiliging door Defensie van militaire objecten zoals radarinstallaties, wapensystemen en voertuigen kan (zeer) ernstige gevolgen hebben voor de veiligheid van de Nederlandse staat of zijn bondgenoten.
Beheer van inkoop, munitie en vastgoed laat goede trend zien
Het inkoopbeheer van Defensie wordt sinds 2016 door de Rekenkamer elk jaar als een onvolkomenheid beoordeeld. In 2022 heeft Defensie maatregelen genomen om de rechtmatigheid en doelmatigheid van inkoop te verbeteren. Er is dus sprake van een goede trend, maar de effecten van de maatregelen moeten de komende jaren blijken. Hetzelfde geldt voor munitiebeheer waar het verbeterplan dat de knelpunten moet oplossen loopt tot 2027.
Sinds 2018 schiet het beheer van Defensievastgoed tekort. In 2020 en 2021 heeft de Rekenkamer zelfs een ‘ernstige onvolkomenheid’ geconstateerd. Deze is in 2022 afgeschaald naar een ‘onvolkomenheid’. Nog steeds een tekortkoming, maar Defensie heeft in 2022 de nodige concrete verbetermaatregelen genomen. Zo is er een plan voor betere sturing op het vastgoed. Ook bestaat er nu een overzicht van welk vastgoed Defensie gaat houden en wat er wordt afgestoten. Tot slot is er extra geld beschikbaar gekomen dat nodig is om het vastgoed van Defensie weer op acceptabel niveau te krijgen. Het gaat om een bedrag van € 19,2 miljard voor de komende 10 tot 15 jaar.
De nieuwe onvolkomenheden bij beheer van cryptografiemiddelen en het inventarisproces die in 2022 zijn geconstateerd, zijn vergelijkbaar of hangen samen met inkoop, munitie en vastgoed. Het aanpakken hiervan vraagt ook om serieuze maatregelen van Defensie.
Beveiliging militaire objecten ondermaats
Beveiliging van militaire objecten is van groot belang voor de operationele gereedheid en inzetbaarheid van de krijgsmacht. Momenteel geldt op de defensielocaties een verhoogd niveau van waakzaamheid vanwege de oorlog in Oekraïne. Het ministerie heeft het beveiligingsbeleid op papier goed opgezet. In de praktijk blijkt echter dat Defensie dit slechts deels uitvoert.
De Rekenkamer heeft onder andere acht beveiligingstests gedaan op de categorie zwaarst beveiligde objecten. Hieronder vallen vliegtuigen, schepen en voertuigen maar ook datacentra, radarinstallaties en wapensystemen. Bij vier van de acht tests bleek de beveiliging niet op orde en kon het team toegang krijgen. Als het testteam had gewild hadden zij deze objecten kunnen beschadigen of ontvreemden. We zagen
organisatorische, bouwkundige en elektronische tekortkomingen.
De beveiliging van Defensie bestaat uit 3 soorten maatregelen
Organisatorisch: Het veiligheidsbewustzijn bij defensiepersoneel is te laag. Het testteam werd zelden gehinderd of bevraagd. Daar staat tegenover dat wanneer ons testteam wél werd gedetecteerd, het defensiepersoneel meestal op tijd alarm sloeg.
Voorbeeld uit onze praktijktest
| Het testteam heeft een defensieterrein betreden door inklimming. Daarbij heeft voorbijrijdend defensiepersoneel het testteam tweemaal gezien. Het personeel ondernam geen actie en alarmeerde de beveiligingsorganisatie niet. Daardoor kon het testteam zich ongehinderd op het defensieterrein bewegen en een paar minuten later het doelwit bereiken. Het doelwit was niet goed afgesloten door defensiepersoneel. Daardoor had het testteam het doelwit kunnen beschadigen of ontvreemden als zij dat gewild hadden. |
Bouwkundig: De staat van Defensievastgoed is vaak slecht en bij mankementen in de beveiligingsmaatregelen duren reparaties lang. Met name de oudere gebouwen kampen met problemen. Defensie heeft daardoor geen actueel overzicht van beveiligingsrisico’s en kan daar dus moeilijk op anticiperen. Uit onze tests blijkt dat de bouwkundige beveiliging wel op orde is bij nieuw- of herbouw.
Elektronisch: Tot slot bleek dat de elektronische systemen indringers niet altijd signaleren of dat meldingen worden genegeerd door defensiepersoneel. De systemen zijn vaak oud en daardoor storingsgevoelig. Repareren duurt lang. Het vervangingsprogramma dat Defensie is gestart (het Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem) is echter ernstig vertraagd en start niet eerder dan 2025.
Het Ministerie van Defensie is direct op de hoogte gebracht van de precieze bevindingen van ons onderzoek.
Reactie minister van Defensie
De minister geeft in haar reactie aan dat zij onze bevindingen en de aanbevelingen herkent. Zij stelt een plan van aanpak op. Ook geeft ze aan dat er verschillende maatregelen genomen zijn om de beveiliging van militaire objecten op niveau te krijgen. Het vergroten van het veiligheidsbewustzijn wordt eveneens actief opgepakt. Tevens beschikt Defensie nu over structureel meer financiële middelen voor de beveiliging.