Helft van de ouders wacht nog, maar hersteloperatie Toeslagen wel op gang
Het financiële herstel van gedupeerde ouders in de Toeslagenaffaire is afgelopen jaar op gang gekomen. Tegelijkertijd oordeelt de Rekenkamer vandaag dat de afhandeling van sommige onderdelen nog steeds erg lang duurt. Dit komt onder andere doordat veel meer mensen zich hebben gemeld dan verwacht. Dit zorgt voor veel extra werk voor UHT en dat leidt er ook toe dat veel gedupeerden langer moeten wachten. Zo wacht de helft van de ouders nog op een integrale beoordeling.
Eind 2023 hebben 68.376 ouders zich bij Uitvoering Herstel Toeslagen (UHT) aangemeld. Voor 64.149 van deze ouders is de eerste toets eind 2023 uitgevoerd. Vooralsnog zijn 33.173 van deze ouders beoordeeld als gedupeerd. De gedupeerde ouders krijgen met de eerste toets relatief snel duidelijkheid en ontvangen hierna een tegemoetkoming van € 30.000.
Ook de schuldenaanpak verloopt volgens plan. Hierdoor zijn veel schulden van gedupeerden inmiddels kwijtgescholden. Daarnaast loopt de uitvoering van de regelingen voor kinderen en ex-toeslagpartners van gedupeerden goed.
Maar er zijn ook een aantal hardnekkige knelpunten. Alle ouders die zich hebben aangemeld bij UHT hebben na de eerste toets, ongeacht de uitkomst, recht op een ‘integrale beoordeling’. Voor 49% van de ouders was die eind 2023 nog niet afgerond of nog niet begonnen. Het lukt UHT hierbij niet om de aanmeldingen af te handelen binnen de maximale wettelijke termijn van 1 jaar. Wel zien we een versnelling ten opzichte van eerdere jaren.
De helft van de ouders is nog in afwachting van hun integrale beoordeling
Daarnaast knelt het bij de behandeling van verzoeken aanvullende schade. Daar is de achterstand verder toegenomen, mede omdat meer ouders gebruik maken van het recht om een schadeberekening te laten maken.
Bezwaarafhandeling loopt stroperig
Ouders die het oneens zijn met een besluit van UHT kunnen daartegen bezwaar indienen. Ook de afhandeling van die bezwaarschriften verloopt stroperig. Al sinds het begin van de hersteloperatie zijn er oplopende achterstanden, waarbij de geldende wettelijke termijn van 12-18 weken niet wordt gehaald. In 2022 heeft UHT een aanpak opgesteld om de gemiddelde behandeltijd van bezwaarschriften terug te brengen. Desondanks is de achterstand in het afhandelen van bezwaren in 2023 verder opgelopen. In 2023 zijn 1.223 bezwaren afgehandeld. De oorspronkelijke doelstelling was om er 2.000 af te ronden.
Kosten lopen op
In 2023 zijn de verwachte meerjarige kosten van de hersteloperatie Toeslagen verder opgelopen. Eind 2023 bedragen de totale verwachte kosten van de hersteloperatie Toeslagen ongeveer € 8 miljard. Dat bedrag bestaat voor € 5,2 miljard aan vergoedingen aan gedupeerden. Dit laat eens te meer zien dat een overheid die oog heeft voor mens en recht naast veel leed ook veel publiek geld kan besparen.
Dilemma: snel en ruimhartig versus zorgvuldig
Bij de hersteloperatie Toeslagen gaat ruimhartigheid boven precisie en doelmatigheid. Met de € 30.000-regeling en de schuldenregelingen zijn veel gedupeerden snel geholpen. Maar ruimhartige toekenning kan er ook toe leiden dat mensen te veel en soms onterecht compensatie ontvangen. In 2023 heeft de Rekenkamer daarom € 113,5 miljoen aan uitgekeerde schadevergoedingen als fout of onzeker beoordeeld. Dat is 13% van de € 862,1 miljoen die in totaal werd uitgekeerd in 2023 .