Uit de pandemie
Onderzoek naar de aankoop van vaccins tegen COVID-19
Nederland kocht in 2020 en 2021 102 miljoen coronavaccins voor in totaal € 1,8 miljard. Dat is exclusief de uitgaven via de Europese Unie en de kosten voor het vaccineren zelf. Het ministerie van VWS heeft over het geheel genomen goed opgetreden bij de aanschaf van coronavaccins. Nederland was actief bij de onderhandelingen, ook in Europees verband, en had oog voor publieke doelen.
Nederland kocht 102 miljoen vaccins voor € 1,8 miljard, vooral van Pfizer

In 2020 en 2021 kocht Nederland ongeveer 109 miljoen vaccins. Omdat niet alle vaccins nodig bleken, is dat aantal in 2023 teruggebracht tot 102 miljoen, waarvoor een kleine € 1,8 miljard is betaald.
Waarover gaat dit onderzoek?
Dit onderzoek gaat niet over de vraag of de aankoop van vaccins wel efficiënt (doelmatig) was. Immers, de totale kosten van de pandemie waren wereldwijd en in Nederland zo groot dat haast iedere investering daarbij verbleekt. Alleen al de economische schade van de pandemie in Nederland bedroeg naar schatting € 65 miljard. Ook hebben we de veiligheid van de vaccins niet onderzocht. Dat is immers al gedaan door het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).
In dit onderzoek kijken we wél naar de vraag hoe Nederland voor vaccins heeft gezorgd. Daarvoor hebben we de onderhandelingen over vaccins in 2020 en 2021 gereconstrueerd. Belangrijke vragen die we daarbij stelden waren of de Rijksoverheid het maximale heeft gedaan om te zorgen voor voldoende, effectieve en op veiligheid geteste vaccins om daarmee uit de pandemie te geraken. En of daarbij rekening is gehouden met andere publieke belangen (bijvoorbeeld het goed regelen van aansprakelijkheid en transparantie van prijsopbouw) die in het geding waren. De antwoorden vindt u in dit rapport.
Waarom onderzochten we dit?
Vaccins bleken de voornaamste uitweg uit de coronapandemie, maar de onderhandelingen over die vaccins vonden vooral achter de schermen plaats. Wij vonden het belangrijk om te kijken of de minister van VWS bij die onderhandelingen oog bleef houden voor de belangrijkste publieke belangen die in het geding waren. En of dat terug is te zien in het uiteindelijke resultaat.
Wat waren de onderzoeksvragen?
De vragen die we in dit onderzoek stelden zijn:
- Hoe heeft Nederland de aankoop van coronavaccins aangepakt, en voldoet deze aanpak aan de eisen die we daaraan mogen stellen?
- Zijn er aanwijzingen dat Nederland invloed heeft uitgeoefend op de aankoop van vaccins die uiteindelijk onder regie van de Europese Commissie is gedaan?
- In hoeverre is bij het afsluiten van de aankoopcontracten voldoende rekening gehouden met publieke belangen waarvan we mogen verwachten dat ze zijn gediend?
Heeft u feedback over dit onderzoek?
Wij heten alle feedback op onze onderzoeken van harte welkom. Wat vindt u van dit rapport? Heeft u er vragen over of heeft u behoefte aan nadere uitleg? Mail ons dan op feedback@rekenkamer.nl. We nemen alle e-mails in overweging en zullen ze met zorg behandelen.