VWS handelde snel en had oog voor publieke doelen bij aanschaf coronavaccins

Steun aan kwetsbare landen maar beperkt gelukt

De aankoop van coronavaccins tijdens de pandemie is over het geheel genomen goed gegaan. Nederland was actief bij de onderhandelingen, had oog voor publieke doelen en kocht uiteindelijk 102 miljoen vaccins voor in totaal € 1,8 miljard. Dat is exclusief de uitgaven via de Europese Unie en de kosten voor het vaccineren zelf. Die vaccins bleken de voornaamste uitweg uit de wereldwijde pandemie. Het maatschappelijk belang was daarmee groot. De onderhandelingen over vaccins hebben zich grotendeels achter gesloten deuren afgespeeld. Met dit onderzoek wil de Algemene Rekenkamer inzicht geven in dit proces.

Videospeler
Bestand downloaden

Media error: Format(s) not supported or source(s) not found

Bestand downloaden: https://www.rovid.nl/ar/com/2024/ar-com-20240410-idc9b5kz8-bron.mp4
00:00
00:00
00:00
Gebruik pijl omhoog/omlaag om het volume te verhogen/verlagen.

Nederland kocht 102 miljoen vaccins voor € 1,8 miljard, vooral van Pfizer

Figuur pb coronavaccins

In 2020 en 2021 kocht Nederland ongeveer 109 miljoen vaccins. Omdat niet alle vaccins nodig bleken, is dat aantal in 2023 teruggebracht tot 102 miljoen, waarvoor een kleine € 1,8 miljard is betaald.

✓ 

X

  • Kennis aangetrokken van buiten de overheid
  • Vooraanstaande rol binnen Europa en  bijdrage aan versnelling van de aankoop
  • Pleitbezorger van een breed palet aan vaccins om risico’s te spreiden 
  • Niet voorbereid op aankoop van veel vaccins in crisis
  • Onvoldoende kennis binnen het ministerie van productie en levering van vaccins 
  • Niet genoeg aandacht voor (de schijn van) belangenverstrengeling

Rol van Nederland binnen Europa

Nederland leverde binnen de Europese samenwerking een betekenisvolle bijdrage aan het zo snel mogelijk verkrijgen van een breed pakket aan vaccins. Nederland had daarbij aandacht voor het belang van kwetsbare landen, maar was beperkt succesvol. Nederland doneerde wel 23 miljoen vaccins die we niet zelf nodig hadden.

Waarover gaat dit onderzoek?

Dit onderzoek gaat niet over de vraag of de aankoop van vaccins wel efficiënt (doelmatig) was. Immers, de totale kosten van de pandemie waren wereldwijd en in Nederland zo groot dat haast iedere investering daarbij verbleekt. Alleen al de economische schade van de pandemie in Nederland bedroeg naar schatting € 65 miljard. Ook hebben we de veiligheid van de vaccins niet onderzocht. Dat is immers al gedaan door het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).
In dit onderzoek kijken we wél naar de vraag hoe Nederland voor vaccins heeft gezorgd. Daarvoor hebben we de onderhandelingen over vaccins in 2020 en 2021 gereconstrueerd. Belangrijke vragen die we daarbij stelden waren of de Rijksoverheid het maximale heeft gedaan om te zorgen voor voldoende, effectieve en op veiligheid geteste vaccins om daarmee uit de pandemie te geraken. En of daarbij rekening is gehouden met andere publieke belangen (bijvoorbeeld het goed regelen van aansprakelijkheid en transparantie van prijsopbouw) die in het geding waren. De antwoorden vindt u in dit rapport.

Analyse vaccincontracten

Tijdens de pandemie sloot de Europese Commissie met hulp van Nederland 11 vaccincontracten met 8 verschillende bedrijven. In dit onderzoek heeft de Algemene Rekenkamer ook die afzonderlijke contracten geanalyseerd waarbij is gekeken in hoeverre de overheid oog had voor de belangrijkste publieke belangen.