Resultaten verantwoordingsonderzoek 2022 Koninkrijksrelaties en BES-fonds

Onze conclusies

Het Caribisch deel van het koninkrijk bestaat uit de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten en de 3 openbare lichamen Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. De eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba vormen Caribisch Nederland en zijn onderdeel van het land Nederland. Maar weten de verschillende Nederlandse departementen in voldoende mate van elkaar wat zij doen op deze eilanden? We zien al langere tijd problemen bij de dienstverlening van sharedserviceorganisatie Caribisch Nederland. Daarnaast hebben we dit jaar opnieuw gekeken naar de voortgang van de maatregelen naar aanleiding van de bestuurlijke ingreep op Sint-Eustatius. Eind 2022 was nog niet voldaan aan alle voorwaarden om de terugkeer naar lokaal bestuur mogelijk te maken. Het lokale bestuur is daar nog onvoldoende toekomstbestendig voor ingericht. De financiële verantwoordingsinformatie in het Jaarverslag 2022 van Koninkrijksrelaties voldoet op totaalniveau wel aan de daaraan te stellen eisen.

Betere coördinatie van beleid

De staatssecretaris Koninkrijksrelaties coördineert de inzet van het Rijk op de BES-eilanden en is verantwoordelijk voor samenhang van het rijksbeleid. Het Ministerie van BZK is namelijk niet het enige ministerie dat geld uitgeeft in Caribisch Nederland. Verschillende departementen voeren op de eilanden beleid uit en financieren projecten. Weten zij van elkaar wat zij op de eilanden doen en hoeveel geld ze aan de openbare lichamen overmaken? Als de staatssecretaris dit onvoldoende coördineert kan er bijvoorbeeld bij de bijzondere uitkeringen geen goede afweging plaatsvinden van kosten en baten en kunnen er op de BES-eilanden opnieuw achterstanden ontstaan.

IT-beheer en informatiebeveiliging SSO-CN moet beter

De overheidsorganisaties die taken uitvoeren op de BES-eilanden, zijn ondergebracht in de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN). Bij de sharedserviceorganisatie van de RCN (SSO-CN) zijn de informatiebeveiliging en het IT-beheer al langere tijd niet op orde. SSO-CN is gestart met een verbeterprogramma dat ook de achterliggende oorzaken aanpakt. We zien verbetering, maar er moet ook nog veel gebeuren.

Problemen bij terugkeer naar lokaal bestuur Sint-Eustatius

In 2018 heeft de staatssecretaris van Koninkrijksrelaties ingegrepen in het eilandbestuur van Sint-Eustatius vanwege grove taakverwaarlozing. Een regeringscommissaris werkt sindsdien aan de verbetering van het openbaar bestuur. De staatssecretaris heeft in 2022 processen in gang gezet om gefaseerd terug te keren naar lokaal bestuur. De situatie voor deze terugkeer was eind 2022 nog onvoldoende toekomstbestendig ingericht. Wij hebben geconstateerd dat aan een aantal wettelijke voorwaarden daarvoor nog niet werd voldaan. Sint-Eustatius is, met ongeveer 3.000 inwoners, een klein eiland met een grote verantwoordelijkheid voor bijvoorbeeld een internationale lucht- en zeehaven. Sint-Eustatius heeft voortdurend te maken met capaciteitsproblemen en de vraag rijst of Nederland wel voldoende rekening houdt met de kleinschaligheid van het eiland. Het gevoerde beleid voor de bestuurlijke ingreep op Sint-Eustatius beoordelen wij dan ook als zorgelijk.

Financieel oordeel bij het Jaarverslag 2022 van Koninkrijksrelaties