Joint report on air quality

Grote verschillen tussen landen

Uit het gezamenlijke onderzoek blijkt dat er grote verschillen zijn tussen de vijftien landen waarvan de rekenkamers meededen. De uitersten zijn Estland, dat aan alle normen voldoet, en Polen en Bulgarije, die nu door de Europese Commissie gedaagd zijn voor het Europese Hof van Justitie, omdat deze EU-lidstaten al langere tijd niet aan de normen voldoen.

Deelnemers aan het gezamenlijke onderzoek naar luchtkwaliteit

Wat zijn onze aanbevelingen?

Op basis van de uitkomsten van het gezamenlijke onderzoek kwamen de deelnemers tot zes aanbevelingen:

1. stel plannen op voor verbetering van de luchtkwaliteit en voer ze uit
2. meet het effect van de genomen maatregelen
3. verbeter de coördinatie tussen politiek en uitvoerders
4. zorg dat de relevante data worden verzameld en voer kosten/batenanalyses uit
5. kom tot betere evaluaties
6. maak het publiek bewust van de problematiek

Waarom onderzochten we of landen de richtlijnen voor luchtkwaliteit naleven?

Vieze lucht is wereldwijd een grote veroorzaker van gezondheidsproblemen. De World Health Organization (WHO) heeft in het najaar van 2018, tijdens de eerste internationale conferentie over luchtverontreiniging en gezondheid, bekendgemaakt dat één op de negen sterfgevallen in de wereld te herleiden is naar vervuilde lucht. De Europese rekenkamer rapporteerde in september 2018 dat er in de EU elk jaar 400.000 mensen vroegtijdig overlijden als gevolg van luchtvervuiling.

De Europese Unie heeft in 2008 in een richtlijn grenswaarden vastgesteld voor een groot aantal vervuilende stoffen in de lucht. Lidstaten werden verplicht om de luchtkwaliteit in kaart te brengen, hierover te rapporteren aan het Europese milieuagentschap en plannen te maken om daar waar de normen overschreden worden de lucht schoner te maken. Rekenkamers hebben een belangrijke rol in het toezicht op de naleving van deze richtlijn, door te beoordelen of het beleid, gericht op verbetering van de luchtkwaliteit, efficiënt en effectief is. Met het gezamenlijke onderzoek willen de deelnemers rekenkamers in andere landen inspireren vergelijkbaar onderzoek te doen.

Welke methoden hanteerden wij in ons onderzoek naar de naleving van de normen voor luchtkwaliteit?

Het internationale rapport van de deelnemende rekenkamers is gebaseerd op nationale onderzoeken in alle deelnemende landen en in de EU als geheel. Om de gegevens uit die rapporten vergelijkbaar te maken, stelden de deelnemende rekenkamers de onderzoeksvragen gezamenlijk op.
De hoofdvraag was: wat is bekend over de effectiviteit en de efficiëntie van de maatregelen die op nationaal en lokaal zijn genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren, en zijn deze maatregelen in lijn met internationale en nationale regelgeving?

De Algemene Rekenkamer baseerde haar bijdrage aan het gezamenlijke rapport op onderzoek uit 2017 en 2018 naar de resultaten van maatregelen uit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Daaruit bleek dat de luchtkwaliteit licht was verbeterd, maar dat de minister waarschijnlijk meer had kunnen bereiken. De gezondheidswinst die de maatregelen opleverden was gering.

Stand van zaken

Het gezamenlijk onderzoek naar luchtkwaliteit is gepubliceerd op 30 januari 2019.

Digitale toegankelijkheid

Dit rapport is op een aantal punten niet digitaal toegankelijk. Ondervindt u bij het raadplegen van de inhoud problemen, neem dan contact op met de Algemene Rekenkamer.