Resultaten verantwoordingsonderzoek 2022 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Onze conclusies

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft 2 omvangrijke coronacrisismaatregelen goed uitgevoerd met hulp van UWV en gemeenten: de NOW-subsidie waarmee werkgevers salarissen konden doorbetalen en de Tozo-uitkeringen voor zelfstandig ondernemers. De minister moet wel aandacht blijven houden voor de afwikkeling van deze maatregelen. Het algoritme waarmee beslagleggers de beslagvrije voet voor mensen met schulden berekenen vinden wij een goed voorbeeld.
Er gaan ook dingen minder goed. De minister krijgt geen verantwoordingsinformatie over de uitgaven en resultaten van de regionale mobiliteitsteams die zijn opgestart tijdens de coronacrisis. Bij de STAP-subsidie zijn controles niet of deels uitgevoerd. En de minister heeft te maken met enkele langslepende kwesties: schijnzelfstandigheid en de haperende uitvoering van de WIA. Ook het financieel beheer van uitkeringen in Caribisch Nederland is al vanaf 2016 niet op orde. Dit is in 2022 niet verbeterd.

STAP-budget leidt tot extra scholing

In 2022 hebben 216.269 volwassenen een STAP-budget ontvangen. Bij naar schatting 40% van hen leidt dit tot extra scholing; 60% had deze scholing zonder STAP ook gevolgd. De minister wil met STAP meer laag- en middelbaar opgeleiden bereiken dan met de fiscale aftrek scholingsuitgaven, maar het is onduidelijk of dit is gelukt.

WIA niet meer uitvoerbaar

De WIA-verzekering tegen inkomensverlies door arbeidsongeschiktheid is niet meer uitvoerbaar. Bij UWV lopen de achterstanden in de beoordelingen van arbeidsongeschiktheid al jarenlang op, ondanks maatregelen. Dit is vooral nadelig voor langdurig zieke (ex-)werknemers. De achterstanden leiden bovendien tot onrechtmatige uitgaven en dwangsommen voor UWV. Volledige informatie over de achterstanden en de aanpak daarvan was niet beschikbaar. Daarom konden de minister en UWV de achterstanden niet sneller aanpakken.

Aanpak van schijnzelfstandigheid duldt geen uitstel

De minister heeft nauwelijks zicht op het aantal schijnzelfstandigen: zelfstandig werkenden die geen ondernemer en dus eigenlijk werknemer zijn. De Belastingdienst handhaaft hier al jaren niet meer op. De minister weet daardoor niet goed wat de gevolgen zijn voor werkenden en werkgevers, en voor het mislopen van sociale premies en belastingen. De maatregelen die de minister voorbereidt hebben pas op lange termijn effect. Daarom is belangrijk dat zij nu afspraken maakt met de Belastingdienst om meer en efficiënter te kunnen handhaven.

Financieel oordeel bij het Jaarverslag 2022 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid