Resultaten verantwoordingsonderzoek 2017 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Onze conclusies

Naar aanleiding van het regeerakkoord zijn er taken van de minister van Economische Zaken en Klimaat (digitalisering bedrijven) en taken van de minister van Infrastructuur en Waterstaat (ruimtelijke ordening en omgevingswet) overgegaan naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Meer dan in het verleden is de minister van BZK nu verantwoordelijk voor belangrijke digitaliseringsopgaven. Het kabinet heeft op dit terrein hoge ambities. Om de kansen van digitalisering te benutten is het van belang dat de overheid vertrekt vanuit het perspectief van de burger en werk maakt van het uniform definiëren van begrippen. 

In 2017 was Wonen en Rijksdienst (WenR) nog een apart begrotingshoofdstuk met, tot 27 januari 2017, een eigen minister. Over 2017 is voor dit begrotingshoofdstuk een afzonderlijk jaarverslag opgesteld. Naast dit rapport bij het Jaarverslag 2017 van BZK hebben wij daarom een rapport uitgebracht bij het Jaarverslag 2017 van WenR. In dat rapport gaan we vooral in op de taak van de minister van BZK op het gebied van de rijksbrede bedrijfsvoering. 

Digitale communicatie met burgers kan en moet beter

De Berichtenbox is een digitale postbus waarin burgers digitale berichten kunnen ontvangen van publieke organisaties. Het kabinet had hoge ambities ten aanzien van het verder digitaliseren van de communicatie tussen overheid en burger. Zo zouden alle overheden de Berichtenbox gaan gebruiken en zou het gebruikersperspectief leidend zijn bij de verdere ontwikkeling van deze postbus. Wij hebben het gebruik van de Berichtenbox geanalyseerd op basis van beschikbare data. We constateren dat zowel het aanbod van berichten in de Berichtenbox als het aantal door burgers in gebruik genomen boxen toeneemt. De toename lijkt wel af te vlakken en de gebruiksmogelijkheden zijn nog steeds beperkt. Overheidsinstanties gebruiken de Berichtenbox op verschillende manieren. We bevelen de minister van BZK aan om de Berichtenbox toegankelijker te maken door het gebruik door overheidsinstanties te standaardiseren. Ook bevelen wij aan om het openen van berichten actief te monitoren.

Voorbeeldfunctie op informatiebeveiliging

De minister van BZK zet een geringe hoeveelheid capaciteit in om de eigen IT-systemen te beveiligen. Dit maakt de aanpak voor de informatiebeveiliging kwetsbaar. Zo zijn er in 2017 op dit terrein minder activiteiten uitgevoerd dan gepland omdat de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming veel tijd vroeg. Omdat de minister van BZK verantwoordelijk is voor de rijksbrede coördinatie van informatiebeveiliging verwachten wij dat zij voorop loopt op het gebied van informatiebeveiliging (zie ook ons rapport bij het Jaarverslag 2017 van WenR). Dat is nu niet het geval. We bevelen de minister van BZK aan om de capaciteitsinzet te heroverwegen en meer procedures en besluiten te formaliseren.

Financiële administratie

We constateren tot slot dat bij de financiële functie de veranderopgaves in 2017 groter waren dan het verandervermogen. De opgaande lijn en de structurele versterking die de afgelopen jaren is ingezet, zijn niet afdoende geweest om de grote uitdagingen van 2017 – de overstap naar ander financieel systeem en de outsourcing van de financiële administratie – beheerst op te vangen. De jaarverslagen van BZK en van Koninkrijksrelaties en BES-Fonds zijn te laat opgeleverd. Daarnaast kwamen gebreken aan het licht in het voorschottenbeheer en de dossiervorming. In 2018 moeten de geconstateerde gebreken worden verholpen en vraagt de transitie van taken vanuit andere ministeries om extra inspanningen. 

Verder in het rapport

In de volgende hoofdstukken werken wij bovenstaande conclusies verder uit:

• Hoofdstuk 3, ‘Financiële informatie’: hierin geven wij ons oordeel over de financiële informatie in het Jaarverslag 2017 van het Ministerie van BZK.
• Hoofdstuk 4, ‘Bedrijfsvoering’: hierin geven wij ons oordeel over de bedrijfsvoering van het Ministerie van BZK. In 2017 is er één onvolkomenheid geconstateerd. Dat is een verslechtering ten opzichte van 2016, toen waren er geen onvolkomenheden.
• Hoofdstuk 5, ‘Beleidsresultaten’: hierin bespreken wij de conclusies uit ons onderzoek naar de Berichtenbox en gaan we in op de regie die het Ministerie van BZK voert op de digitale eenheidsstaat. Ook geven wij ons oordeel over de totstandkoming van de informatie die in het Jaarverslag 2017 van het Ministerie van BZK is opgenomen over het gevoerde beleid.
• Hoofdstuk 6, ‘Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer’: hierin vatten wij de reactie samen die wij op 25 april 2018 ontvingen van de minister van BZK en geven ons nawoord daarbij.