Bijvangst
Weblog
Het is nog vroeg, even voor zeven uur in de ochtend in Den Helder bij de visafslag ‘Hollands Noorden’. De vissers zijn net binnengelopen in de haven van Den Helder. Op de visafslag lossen de schepen hun vis waarna de vis wordt gesorteerd en geveild. Later vandaag koopt u de vers gevangen vis in uw lokale viswinkel of supermarkt.
Ik ben hier op deze stralende zomerdag omdat binnenkort nieuwe Europese regels van kracht worden over de zogenoemde ‘aanlandplicht’. Dat betekent bijvoorbeeld dat Nederlandse platvissers voortaan verplicht zijn om de bijvangst van schol en tong ‘aan te landen’ op de visafslag. In plaats van overboord zetten waarbij de vis het meestal niet overleeft. De nieuwe EU-regels hebben als doel om vissers te stimuleren selectief te zijn in hun vismethoden om zo bijvangst te beperken. Tegelijkertijd vereist de aanlandplicht aanpassingen van de vissersvloot.
Naast het moeten voldoen aan EU-regels hebben vissers soms de mogelijkheid om aanspraak te maken op Europese subsidies. De Algemene Rekenkamer controleert ieder jaar de verantwoording door de Nederlandse regering van de besteding van Europese subsidies in Nederland. Deze verantwoording aan de Europese Commissie staat bekend als de ‘Nationale Verklaring’. De Algemene Rekenkamer controleert of de die Nationale Verklaring juist is. Onderdeel van deze verklaring zijn ook de subsidies die Nederlandse vissers krijgen van het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij. De afgelopen jaren waarschuwde de Rekenkamer dat Nederland relatief weinig subsidievoorstellen doet voor duurzame visserij om gebruik te maken van de beschikbare Europese subsidies. Daardoor bestaat het risico dat Nederland in de toekomst 6% van het beschikbare budget verliest waar het wel gebruik van kan maken.
De Rekenkamer stelde ook vast dat tekortkomingen bij de controles op de correcte besteding de afgelopen jaren zijn verbeterd. Maar we hebben geen onderzoek kunnen doen of de Europese subsidies ook zinvol zijn besteed. Daar hoop ik vandaag een beter zicht op te krijgen. In Den Helder werden de Europese subsidies gebruikt om te kijken hoeveel bijvangst er eigenlijk is die binnenkort zal moeten worden aangeland. De vis wordt gesorteerd op soort en grootte nadat aan boord al is voorgesorteerd. Het werd al snel duidelijk dat er door de aanlandplicht meer mensen mee aan boord moeten. Op een kotter vaar ik mee naar Texel en zie hoe de kotter ingericht is. Deels gefinancierd met Europese subsidies willen de vissers nu camera’s op de band met gevangen vis installeren om met zelflerende software automatisch te registreren wat de vangst is. En dus ook de bijvangst. Volgens de vissers heeft de subsidie hen geholpen om beter in te kunnen schatten wat de aanlandplicht voor hen betekent. Met behulp van wetenschappelijk onderzoek werd duidelijk dat de meeste vissen teruggooien in zee niet overleven. Een klein deel overleeft het wel.
Wat mij nog het meest opvalt is hardheid van het vissersbestaan. De hele week op zee. Nauwelijks slaap in de nacht. Bij aankomst in Oudeschild (Texel) staat een moeder met een paar peuters naar de terugkerende vissers te zwaaien. Bij de lange werkdagen komen dan nog de aanlandplicht en het verbod op pulsvisserij. Geen wonder dat sommige vissers overwegen te stoppen. Maar tegelijkertijd zijn er ook vissers die tegen de klippen op proberen hun visserij duurzamer te maken. Subsidies kunnen daarbij helpen, maar de vissers moeten het doen.