Focus op de Nederlandse nettobetalingspositie in 2020
Weblog
De financiële stromen van en naar de Europese Unie gaan de komende jaren flink wijzigen. Dat is het gevolg van de Europese maatregelen naar aanleiding van de coronapandemie, van de gevolgen van brexit en ook van de nieuwe meerjarenafspraken die de EU-lidstaten gezamenlijk over de EU-begroting hebben gemaakt. Wat betekent dat voor Nederland?
Ons land is al jaren een nettobetaler aan de EU; we dragen als lidstaat dus meer bij dan we via subsidies uit ‘Brussel’ terugkrijgen. Dat is ook voor het jaar 2020 het geval geweest, zo blijkt uit onze berekening op basis van cijfers van de Europese Commissie.
Deze geactualiseerde cijfers zijn nu verwerkt op de EU-webpagina’s van de Algemene Rekenkamer. We hebben voor een aantal figuren en tabellen uit ons rapport Focus op de nettobetalingspositie van Nederland – Saldo betalingen en ontvangsten Nederland in de EU de cijfers voor 2020 opgenomen.
Of die Nederlandse positie in de toekomst wel wezenlijk gaat veranderen is nog niet te zeggen. Hoewel op hoofdlijnen wel duidelijk is wat Nederland gaat betalen aan de EU, is dat minder duidelijk voor de ontvangsten. Zo heeft Nederland nog geen plan ingediend voor het EU-herstelfonds waarin een beroep wordt gedaan op financiële steun vanuit de EU om de economie er bovenop te helpen na de coronacrisis. Er zijn wel miljarden euro’s voor ons land gereserveerd. Maar zonder plan wordt dat geld niet naar ‘Den Haag’ overgemaakt. Nog een goede reden om nu toch echt snel tot een nieuwe regering te komen. Alle andere lidstaten hebben hun plannen met onderdelen voor vergroening en innovatie al wel ingediend. Ook andere factoren, zoals de consequenties van brexit, zullen mogelijk de netto betalingsposities van EU-lidstaten gaan raken.
De cijfers over de nettobetalingspositie van Nederland geven een onvolledig beeld van wat de EU voor ons land betekent. Ze geven geen informatie over de financiële, economische en maatschappelijke kosten en baten die een land heeft van het lidmaatschap van de Europese Unie. Denk bijvoorbeeld aan de voordelen van de Europese interne markt.
Het is daarom goed nieuws dat na de publicatie vorig jaar van ons onderzoeksrapport over de nettobetalingspositie de minister van Buitenlandse Zaken in een debat in de Eerste Kamer de toezegging heeft gedaan dat er meer informatie komt over wat de EU economisch en maatschappelijk voor Nederland oplevert. Het is belangrijk dat we daar meer zicht op krijgen. Het Centraal Planbureau werkt hier momenteel aan. De Algemene Rekenkamer zal ook een bijdrage leveren aan het vergroten van het zicht op de toegevoegde waarde: we onderzoeken momenteel het effect van EU-subsidies voor projecten die in ons land uitgevoerd worden. De uitkomst daarvan kunt u medio 2022 van ons verwachten.
Toch is het daarnaast uit het oogpunt van transparantie ook belangrijk om de kale financiële gegevens in beeld te houden. Opvallend is daarom dat de Europese Commissie de berekening van de nettobetalingsposities tegenwoordig niet langer zelf publiceert. Wel is de informatie die de basis vormt van de berekening beschikbaar op de website van de Europese Commissie, maar de berekening laat de Europese Commissie vervolgens blijkbaar aan anderen. Zoals wij. Beter is het als de Europese Commissie en EU-lidstaten directe en indirecte baten en kosten van het EU-lidmaatschap zelf in beeld brengen.