Patroon afkeuringen doorbreken?

Weblogbericht | 06-10-2023 | Ewout Irrgang

Op 5 oktober publiceerde de Europese Rekenkamer haar jaarverslag over de uitvoering van de EU-begroting over het jaar 2022. Het is een goede gewoonte dat het Nederlandse lid bij de Europese Rekenkamer, Stef Blok, het jaarverslag diezelfde dag toelicht bij de Algemene Rekenkamer. Zo ook dit jaar.

Stef Blok vertelde ons dat de Europese Rekenkamer de besteding van de EU-middelen in 2022 heeft afgekeurd. Reden; er zijn te veel fouten geconstateerd. Meer dan 4 procent van de uitgaven waren onrechtmatig. Voor de duidelijkheid: dat betekent dat niet aan alle voorwaarden voor betaling was voldaan. Dat kan in enkele gevallen ook betekenen dat er sprake is van fraude (dat is aan justitie) maar meestal is dat gelukkig niet het geval. Ook bleek uit het jaarverslag dat er veel niet was goed gegaan bij de betalingen uit de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit. Ook voor deze betalingen kon de ERK geen goedkeurende verklaring afgeven. De totale omvang van alle EU-betalingen in 2022: ruim € 240 miljard.

De Europese Rekenkamer heeft nog nooit een goedkeurende verklaring kunnen afgeven. Op Europees niveau hebben die afkeurende verklaringen van de Europese Rekenkamer nog tot onvoldoende verbetering geleid. Het Europees Parlement verleent jaar op jaar, op aanbeveling van de Europese Raad, decharge aan de Commissie.

Zijn al die afkeurende verklaringen erg? Ja, dat lijkt mij wel. Vertrouwen in politiek en bestuur vereist immers dat de verantwoordelijke instanties hun uiterste beste doen om publieke middelen zorgvuldig te besteden. Het past daarbij niet als de waarschuwingen van de Europese Rekenkamer onvoldoende opvolging krijgen. Zeker niet in tijden waarin de EU-uitgaven vanwege eerst de coronacrisis en nu de oorlog in Oekraïne, tot ongekende hoogten stijgen.

Hoe doorbreken we dit ongewenste patroon? Zouden Europese Commissie, Europees Parlement en de EU-lidstaten niet alles op alles moeten zetten om dit te verbeteren? Wat kan er in de lidstaten verbeterd worden? Lidstaten zijn immers samen met de Europese Commissie verantwoordelijk voor de correcte besteding van de meeste middelen. Kunnen nationale parlementen een rol spelen? Wat zou de rol van nationale rekenkamers kunnen zijn? Antwoorden zijn niet eenvoudig, maar een ding staat vast. De waarschuwingen van de Europese Rekenkamer kunnen niet zomaar genegeerd worden.