Resultaten verantwoordingsonderzoek 2023 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Onze conclusies

In het coalitieakkoord van het kabinet-Rutte IV is extra geld vrijgemaakt voor grote thema’s in het onderwijs zoals ‘versterken onderwijskwaliteit’, ‘leraren/schoolleiders’ en ‘kansengelijkheid’. Voor het versterken van de onderwijskwaliteit heeft het kabinet jaarlijks € 1 miljard uitgetrokken. Ongeveer twee derde daarvan heeft de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs (PVO) bestemd voor het Masterplan basisvaardigheden. 

Concrete doelen Masterplan basisvaardigheden voor de komende 5 jaar

Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs presteren steeds slechter in basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen. Met het Masterplan basisvaardigheden wil de minister voor PVO dit verbeteren. De minister heeft concrete doelen voor de komende 5 jaar opgesteld en volgt de voortgang en de resultaten. Hiermee geeft de minister gehoor aan onze eerdere aanbevelingen bij het Nationaal Programma Onderwijs, toen zij ook extra geld uitgaf om leerachterstanden weg te werken. Het formuleren van concrete doelen voor het Masterplan is een eerste stap, maar het is nog te vroeg om vast te stellen wat de resultaten zijn. Het is belangrijk dat de minister haar aanpak doorzet om over 5 jaar te kunnen beoordelen of deze grote investering in het onderwijs de prestaties van leerlingen heeft verbeterd.

Aanpak misbruik en oneigenlijk gebruik van de subsidieregeling basisvaardigheden voldoet

Meer dan twee derde van het geld uit het Masterplan wordt uitgegeven aan de subsidieregeling Verbetering basisvaardigheden. We onderzochten of er goed gekeken wordt naar de risico’s op misbruik en oneigenlijk gebruik van deze regeling, en of er controle is voordat de minister de subsidie vaststelt. Bij de subsidieregeling Verbetering basisvaardigheden gaat dit goed, bij andere onderwijs-subsidieregelingen is dit niet altijd het geval. 

Nieuwkomersonderwijs is kwetsbaar bij hoge instroom

In 2023 heeft de minister voor PVO ook meer geld uitgegeven aan het voortgezet nieuwkomersonderwijs. Het is deels besteed aan leerlingenvervoer en schoolgebouwen, nodig door de toestroom van Oekraïense vluchtelingen. Maar er is ook meer geld naar nieuwkomersonderwijs gegaan omdat er sowieso meer nieuwkomers waren. Positief is dat, ondanks het feit dat er snel crisismaatregelen moesten worden genomen en de instroom bleef toenemen, het overgrote deel van de nieuwkomers toegang heeft tot onderwijs. Maar bij een hoge instroom van nieuwkomers krijgen niet alle leerlingen toegang tot onderwijs. April 2023 hadden circa 2.000 leerlingen geen toegang tot onderwijs. Eind 2023 kregen circa 30.000 leerlingen nieuwkomersonderwijs. En de kwaliteit van het onderwijs wordt ook minder. Daardoor stromen nieuwkomersleerlingen niet altijd goed voorbereid door naar gewoon onderwijs.
De huidige opzet van het onderwijs werkt bovendien niet goed voor analfabeten en nieuwkomers die veel moeten verhuizen. Zij lopen risico dat ze minder goed voorbereid moeten doorstromen. De minister weet welke knelpunten er zijn in het voortgezet nieuwkomersonderwijs, maar heeft nog niet voor alles een oplossing. Daarom beoordelen we het gevoerde beleid als matig. 

Samenvattend financieel oordeel bij het Jaarverslag 2023 van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap